Pro Gloria et Patria

Pomyślałem, że skoro wojsko polskie wzorowane było w swych regulacjach, przynajmniej w autoramencie cudzoziemskim, na wzorcach zachodnich, to może na zasadzie per analogiam można byłoby wykorzystać część z tych informacji. Może w dalekiej przyszłości uszyłbym sobie taki mundur. W każdym bądź razie, myślę, że taka informacja mogłaby z powodzeniem znaleźć się na forum. A więc do dzieła.

Piechota wyposażona była w karabin skałkowy z muszkietem, pałasz (długości do 89 cm) lub tasak typu "saskiego dł głowni ok. 85 cm z rękojeścią zamkniętą (mosiężną) z jelcem kabłąkowym, załamującym się pod kątem prostym, formę do robienia kul, grajcar, bagnet od lat 40 trójrożny, z nasadką tulejkową o długości całkowitej 460 mm, i długości ostrza 320-380 mm.

Karabiny najczęściej pochodziły z fabryki Stuhl w Saksonii wg wzorów 1722 i 1744 wzorowanych na karabinie francuskim 1717
nazwa wzoru - długość całkowita - lufy - kaliber - kaliber kuli - waga
wz 1722 - 1570 mm - 1190 - 18,3 - 17,65 mm - 4,8 kg, stempel drewniany
wz 1744 - 1520 mm - 1120 - 18,3 - 17,65 mm - 5,1 kg, stempel stożkowy metalowy


Ponadto piechota miała ładownice ze skóry początkowo łosiowej, później czarnej. Miały one kształt "lekko wyciągniętego prostokąta z przegródkami na ładunki, a wykonane były z drewna i obciągnięte skórą"
Ledewerk konserwowano i farbowano kredą zmieszaną z klejem i barwnikiem. Kolor zależał od regimentu i był od pąsu (gwardia) po czerwony i żółty.
Znalazłem też informacje, że do konserwacji zakupowano oliwę.

Grenadierzy nosili specjalne czapki futrzane lub kapuzy. O czapach grenadierskich pisał J. Benda (Studia do dziejów uzbrojenia i ubioru wojskowego, Kraków 1963)
Mundur składał się z surduta - kurtki sukiennej, kamizelki, spodni, kapelusza. halsztuka z klamerką, pary pończoch, dwóch par kamaszy płóciennych (tak jak u nas) jasnych i czarnych, z cholewami za kolana z 21-24 guzikami, pary trzewików ze sprzączkami. Buty miano wymieniać co 8 miesięcy.
Pończochy miały być białe, wełniane.
Halsztuk miał być biały bądź pąsowy, podoficerowie czarne, wykonane ze skóry.
Na mundur potrzeba było około, 8,875 łokci sukna na surdut, kamizelkę, spodnie i lamówki , łokieć płótna klejonego, 7 łokci płótna cienkiego na podszewki i koszule, 5 tuzinów guzików o dwóch rozmiarach, 3 łokcie galonu lub taśmy kamlotowej.
Kapelusz stosowano trójrożny z białymi bortami u szeregowców.
Koszule wykonane z lnu, a guziki z mosiądzu. Stosowano także lniane podkoszulki, które po 1753 zastąpiono trzecią koszulą.
Ponadto szeregowiec powinien posiadać 3 taśmy czarne do zaplatania harcapu.
Kamasze miały być wysokie, i sięgać do 4 guzików nad kolano.
Trzewiki miały sięgać nad kostkę i być wykonane z dobrej skóry. Podeszwa miała mieć 2 cale. Stosowano zapięcie na sznurki rzemienne.

Mundur (1752 r,) , kołnierz szerokości 6 mm plus taśma lub galon. przy mankietach brak guzików, w kamizelkach wprowadzono zarękawki, a na suknie wierzchniej łaty na łokciach. Mundur miał sięgać do 147 cm nad ziemią w pozycji klęczącej, i sięgać nadgarstka, kamizelka miała być krótsza o 133 mm, Surdut kolory pąsowego, spodnie białe lub żółte, choć później kolor zarówno spodni jak i kamizelki zależał od barw regimentowych.
Źródło: T. Ciesielski, Armia Koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009.


Jak znajdę coś więcej to dopiszę.

Taki piękny cytat znalazłem:
"Albowiem książę ordynat dzień w dzień lusztykujący z gościami i domowymi, raz po raz wychodził do niej na galerią, sam ją do ognia musztrując; trzymał duży kielich w ręku z winem, komenderując dragonią językiem niemieckim według zwyczaju powszechnego: "Macht ajch fertych, szlacht an, fajer", a gdy dragonia dała za tym słowem ognia, on wtenczas duszkiem wlał w siebie kielich wina."

A w "Farfałkach staroplskich" Dzierożyński opisywał, jak pewien (nie pamietam niestety kto) tytularny szef regimentu siedział na tarasie pałacowym i z głębi fotela, ćmiąc fajkę, obserwował z ukontentowaniem musztrę kompanii piechoty. Tak mu się podobały foremne obroty, że zawezwał komenderującego porucznika i wyraził swe zadowolenie, że zaś przy tem zapomniał ciągnąć cybucha, fajka zgasła. Na to powiada on do oficyjera: "Poruczniku, ognia". Zaś porucznik cały sczerwieniał z alteracyji, gdyż to do niego jakby do murzynka czy innego sługi co pańską fajkę ..... No i podszedł do krawędzi tarasu i skomenderował: "Achtung. Szlacht an. Fajer!". Huknęło, dym się dlugo rozwiewał. Zaskoczony szef regimentu kaszląc rozcierał ręką piekące oczy i mówi: "Poruczniku, ja chciałem ognia do fajki". Zaś drażliwy oficer na to: "Zaś ja do takiego nie służę!"

Regulamin piechoty saskiej i polskiej [sic!]
http://digital.slub-dresden.de/fileadmi ... 031277.pdf

Ciekawostka. Rozumiem, że armia polska w dobie saskiej miała komendy po niemiecku ? Czy się to zmieniło za S. A. Poniatowskiego ?

Oczywiście że po niemiecku, w końcu była cudzoziemska. Od 1764 lub 1767 używano komend polskich, ale do złudzenia przypominają te pruskie (tyle że po polsku)./

To akurat nic dziwnego, zerżnięto po prostu pruskie regulaminy piechoty i kawalerii. Niektórych komend nawet nie tłumaczono na polski.

Oto i dzieło końcowe: https://scontent-a-fra.xx.fbcdn.net/hph ... 0304_n.jpg

Mam wrażenie, że to wszystko jest za szerokie na ciebie. Jakoś wisi nieładnie. Spodnie koniecznie do zwężenia.

Za szerokie to nie. Inna sprawa że nie przyłożyłem wagi do tego aby ubrać się jak należy, spieszyło mi się, bo miałem jeszcze prezentację do wykonania tego dnia.
CO do spodni, tak, ale nie do zwężenia, muszę je po prostu wyżej podciągnąć i zesznurować z tyłu węziej, kamizelka jest naprawdę najwyżej ćwierć rozmiaru za duża, a kurtka w przeciwieństwie do pruskich nie jest łączona w środku na zaczepy i temu wydaje się że się rozchodzi, tak miało się dziać. Następnym razem postaram się to tak ułożyć żeby nic nie wyłaziło i nie wystawało.

W dniach 3-6 odbyło się kolejne Baltic Sail. Niby nic, a jednak tym razem impreza była wyjątkowa ze względu na udział w niej sporego oddziału żołnierzy Garnizonu Fortecy Częstochowa. Prócz pań było 5 żołnierzy, w tym jeden oficer. Jako żołnierz Regimentu Królewicza również ja dołączyłem do ich szeregów i brałem z nimi udział we wszystkich wystąpieniach podczas tej imprezy oraz nauce handgryfów.
DLa zainteresowanych kilka fotek:
https://scontent-a-ams.xx.fbcdn.net/hph ... 2390_n.jpg

https://scontent-b-ams.xx.fbcdn.net/hph ... e=5451A748

https://fbcdn-sphotos-f-a.akamaihd.net/ ... 4220_n.jpg

https://scontent-b-ams.xx.fbcdn.net/hph ... 5350_n.jpg

https://scontent-a-ams.xx.fbcdn.net/hph ... 3979_n.jpg


oraz krótki filmik z yt:
http://www.youtube.com/watch?feature=pl ... GAMw#t=380

Super obejrzeć armię polską ! Widać na filmiku, że ludzie spragnieni wojska i imprez. Ten gość na pierwszym zdjęciu ma na głowie jakiś ręcznik :-) ? W porównaniu do Twojej peruki tak to właśnie wygląda. Na filmiku wygląda jakbyś założył tornister odwrotnie tzn. klapą do ciała. Prawda li to ? No ale jako polskiemu gemainowi pruski kapral spitzrutenlauf'u nie wymierzy ...

Prawda to, przyznaje bez bicia, że powiedzieli mi o tym dopiero w obozie po powrocie, a ten "ręcznik" pieszczotliwie został przeze mnie nazwany "mopem" już rok temu.

Pora na update albo podsumowanie.

W wojsku polskim trochę się dzieje.

Tzn. w zasadzie skończyłem kwerendę źródłową dotyczącą kultury materialnej i przyznam się szczerze jest tego trochu. Sporo informacji dostarczają regulaminy, w tym regulamin ekonomiczny. To oczywiście moja nazwa na coś co jest w zasadzie opisem jak sobie radzić mając tyle i tyle porcji aby móc wyżywic i umundurować żołnierza, chociaż wartość pieniądza maleje. Jest tu wszystko co nam potrzeba, a więc ile czego potrzeba, aby uszyć mundur [sic! i to dla każdego stopnia], ile co kosztuje dla ledewerku, chorągwi i instrumentów muzycznych, a także wiele innego dobrego materiału źródłowego.
Udało mi się również przepisać regulamin piechoty z około 1753 r. w całości po polsku, ze wszystkimi formacjami, formowaniem się batalionu, plutonów, kompanii, kurzkomendami i tworzeniem czworoboków i ognia w co najmniej 8 różnych sposobach. Jest też pełen opis handgryfów muszkieterskich, grenadierskich, podoficerskich i ze szpontonem dla oficerów oraz dla chorążych.
Jako trzecie fajne źródło to raporty z hauptwachów i rachunki z zakupu i zamówień mundurów dla armii (namiotów też).
Prócz tego jest także regulamin warty, który będziemy testowali 11 listopada w Częstochowie.

Jednym słowem, dzieje się!

Jeśli chodzi o liczebność to mamy w sumie kilka grup, które aspirują do pokazywania się razem jest Orzeł Biały z Gdańska, choć u nich w zasadzie tylko na Adama można liczyć, jest Gwardia Piesza z Warszawy, która na chwilę obecną liczy 2 umundurowanych i 2 dalszych mundurujących się. Jest Częstochowa, która ma największy potencjał i zasób ludzki, w sumie jest tam około 10 gemeinów i kilku obszywających się (ten proces trwa u nich dugo, bo każdy szyje sobie sam, ale RĘCZNIE). No i nawet u mnie w Poznaniu, udało się pozyskać 1 gemeina i w sumie jest nas już dwóch.

Co do imprez, to nie możemy narzekać. W mundurze Kronprinza pokazałem się w tym roku już więcej razy niż w mundurze IR40. Także chętnych zapraszam.